1.1. 1917ko Otsaileko Iraultza
1914ean Errusia Lehen Gerra Mundialean sartu zen eta hau Herriak ez zuen onartu: grebak eta manifestazioak izan ziren eta hauek gogorki erreprimituak izan ziren.
1917ko iraultza Otsailaren 23an hasi zen, San Petersburgon izandako manifestazioaren ondoren. 25an greba orokorra hasi zen eta altxamenduak izan ziren kuarteletan. Soldaduek uko egin zioten grebalariei tiro egiteari.
Otsailaren 27an Kerenskyk behin behineko gobernua eratu zuen, baina Herriak hau ere ez zuen begi onez ikusten, epelegia zelakoan eta Sovietetan antolatuta miliziak ere sortu zituzten eta milizia armatuak ere izan zituzten (Guardia Gorria). Boltxebikeek zenbait gauza eskatzen zituzten: gerra bertan behera uztea, langileen bizitza-baldintzak hobetzea, lurrak nekazarien artean banatzea, eta gutxiengo nazionalak aintzatestea.
IRAULTZA BOLTXEBIKEA EDO URRIKO IRAULTZA
(1917-1921)
2.1. 1917ko Urriko Iraultza
Behin behineko gobernuak ezin izan zuen gizarte eta politika ezegonkortasuna eragotzi; era berean, gobernuak gerran segitzea erabaki zuen.Horrez gain, sobieten protagonismoa areagotu egin zen, eta beren lehen kongresua egin zutn ekainean. Testuinguru honetan Leninen eskuartzea erabakigarria izan zen. Herbestetik itzuli eta Apirileko tesiak programa ezarri zuen: gerra uztea, lurra berriz banatzea, langile-batzordeek fabrikak kontrolatzea, nazionalitateek autonomia izatea eta sobieti boterea ematea.
Boltxebikeek herri-matxinada prestatu zuten uztailean, baino porrot egin zuen. Leninek berriz erbestera joan behar izan zuen. Irailean, behin-behineko gobernuak armadako sektore kontserbadoreenaren estatu-kolpeari aurre egin zion,Kornilov jenerala buru zela.
Azkenik Urriaren 25 ean Boltxebikeek San Petesburgoko tsarraren Neguko jauregiari eraso egin eta gero (erasorako seinalea Aurora itsasontzitik jaurtitako kanoikada bat izan zen) behin behineko gobernua amaitu zen.
Hortik aurrera, gobernu iraultzaileak Lehen Mundu Gerratik
ateratzea erabaki zuen (Brest-Litovskeko Ituna 1918ko martxoaren 3an sinatu zuten): lurra nekazari pobreen artean banatzeko agindu zuen, baina aurreko jabeei kalte-ordainak eman behar izan gabe, eta gutxiengo nazionalak aintzatetsi zituen.
2.2. Gerra zibila eta “gerrako komunismoa”
1918aren hasieran iraultza nagusitu zen baina Tsarraren aldekoak
eragozpen bat ziren: lur jabeek, graduazio handiko militarrak, Eliza Ortodoxoa…).
Horrela, Herrialdea bitan banatu zen: kontrairaultzaren aldekoak
(Armada Zuria) zeinak atzerriko potentzien laguntza zeukaten eta Boltxebikeak (Armada Gorria).
Hiru urteren buruan, 1921ean Boltxebikeek gerra zibila irabazi zuten, batez ere Leon Trotskyk Armada Gorrian egindako antolakuntza lanari esker. (Trotsky urte batzu beranduago hilko zuten, Mexikon, Ramon Mercader izan zen heriotza eragin ziona
Piolet bat erabiliz).
Gerrako komunismoa ezarri zen: Industria nazionalizatu, landa kolektibizatu eta nekazariei uzta konfiskatu.
Estatu eredu berria: Proletariotzaren diktadura.
